16 Ekim 2008 Perşembe

Ey baronê dîn! Ey sîmsar! Goş bide Kîtab î….


Çekuya “Baron” Latînkîya mîyanin(orteyîn) de bi manaya “bero zexm” yena vatiş.Masderê eya “barra” ra yena.Firansizkî de “barre”,Engilîskî de “bar” yena vatiş.Ziwanê ma de zî bar,ambargo,barîyer,baraj,barmen baro nê çeku ra yenî.

Pêrinê înan de bi mana “ver girewtiş,ver tadayîş,yew ca de arêdayîş” yena .Hetta cîwarê erzerum û artwîn de yew kayê folklorkî nameyê “bar”o,na çeku zî arminkî ra yena bi manayê eya “grub,kom,çemberê însanan”o.No hal de “bar” bi şeklo çemberkî de yew kaykerdişo.Bi Tirkî deyrê na kaykerdiş î no hawa ya.

“Bahçası var bağı var
Ayvası var narı var
Atamızdan yadigar
Bizde ata barı var”

No hawa fehm beno ke “baron”;o ke ver gêno,o ke çepe-çewre gêno,çember gire dano,yew ca de arê dano,heme çî gêno binê destê xo,çîyo ke bîgo çember dormareyê ayi de “baraj” gire dano,o ke nêko binê destê ey ci rê “ambargo” roneno.

No hal de “baroneyê dîn” zî,sembol û nîşaneyê dînî,qal û qiymetê dînî ser ro çember gire dano,sey “baroyî” herkes binê yew dest de arê dano,sey “bar î”herkes yew ca de dano kaykerdişî,o ke teber de mano,o sero “ambargo” roneno û aforoz keno,dormareyê dîn de “barîyer” roneno û heme çî qayîlo binê destê yî de bo.

Çekuya “sîmsar” zî Aramîkî ra kewta mîyanê Erebkî.Aramkî de “srsur/spsîr”yena bi manaya; nabeyndar û delalê muhabbet î.Bi se serran, Erebkî de bi manaya nabeyndar û komîsyon ameya fehm kerdiş.Xo ra “îstîsmar” zî uca ra yenu,manayê zî ; nîyeto hol sero xirabîye kerdişo,gûnîya litişo.

Nabeynê manayê “sîmsar” û “zîlî” de no hawa pêameyîş esto; zîlî(yew heywana) awa şîrîn de ciwiyena vîst û di hebî boğazê eya estî,o semed ra yew derb de heşt qatê giraneyê xo gûn litena.

Sîmsar zî no hawa wo…

Hele sîmsarê dîn zî e’yn sey zîlî yu.O zî mîyan awa şîrîn de ciwîyenu,zor û zehmet ra durî yu,qezenco asan ra zaf hes kenu.Sey zîlî dîn ra dusenû , vîst û di heb boğazê yî estî ,no qayde ra heşt qat zêdeyê giranîya xo rant/kar arê danû….

“Sîmsar” yew çekuyîka zaf verîna û Aramkî ra bi se serran verî kewta mîyanê Erebkî û uca ra kewta mîyanê ziwanê ma.No yenû no mana ke “sîmsarîye” meslegîku zaf verîna…

Homa,kîtab û pêxemberîye înan rê sey awa şîrina.No semed ra sîmsarî vernî ra heta eyro mîyanê no awa şîrin de ciwîyenî. Sey zîlîyan gûnîya no qiymetan litenî.


Waxtuke dîne Îslam vecîya o dem de nameyê înan “kahîn” û “mecnun” bi.Sîmsarê o demî, Ebu Leheb,Ebu Cehîl û welîd bîn Muğîre bi.İnan bazirgan,baron û tefekarê o dem bî.

Kahînî,kehanet viraştîn.Mecnunî zî qewetanê ğeyb ra xeberan ardîn.Tefekar û bazirgan zî dormareyê Ke’be girewt bi.O hedîyeyî ke ameynî ,înan sero runiştîn,werdîn.E’yn tefekar û bazirganî dest nabi qederê Mekke sero.O qurbanî ke (hedy) ,deve û dawaro pîlan (en’am) ameynî eynîn werdîn.Duzenê eynîn (Yeda Ebu Leheb) no hawa bi.

Yanî qayde yo ke şima fehm kenî înan Mekke de serê qiymetan-sembolan dînî sero hakîmîyet rona bi. Sîmsarîyeyê û baronîyeyê xo Mekke û Ke’be ra sey zîlîyan litîn.

Mecnûn û kahînî , hîssîyatê dînê şar sero kay kerdîn.Ûmûdê şarî ra rant/qezenc arê daynî.Sey sêrbazanê Fîr’awn î xo îta/tîya ra mird kerdîn.Çew vatîn qey, zanayîşê înan çîyo ke esrarengîz û tilêsiminîn o.Înan no hawa bawer kerdîn ke dîn û îman binê destê înan de yî.

Rocan ra rocîk mîyan şarî ra yew sêwî vecîya.O nêbaron û nêzî sîmsar biy.Mîyan Mekke de venda va;“wa bixerepu,puç bibu sîstemê Ebu Leheb î!”(Tebbet yeda Ebu Leheb we tebbe).Eyî baron û sîmsarî na vatî sero kewtî awe û adir î.Bîy dişmenî o.Ci rê tewir bi tewir xap viraştî,verneyê o de “barîyerî” nayî ro,“ambargoyî” nayî sero,vatîn qey vernîya o bîgî.Çimke înan ”sîmsar” û “baronê” Ke’be bîy.Homa,gêrab-gêrab no sêwî dî biy?Gereka wehîy “baronanê” Mekke û Taîf rê biameynî?!!

------
Ayetanê Quranê pîrozî de o verînan de vat biy:“O,der heqê ğeyb de çikod nîyû.”(Tekwîr;24)

Yanî pêxember ğeyb ra xeberan danu,wehîy gênû;feqet noyo sey kahînan û mecnûnan xo rê nênimnenû.Pêrineyê wehîy eşkera kenû,qal kenû û çewî ra heqê xo zî nêgênû.Wehîy meslegê o nîya û zanayîşê o zî çimeyê serwetê o nîyû…Nê wehîyan semedê dewlemendîyeyê xo nêwanenû…O bazirganê dîn,sîmsarê îman û baronê Kabeyî nîyû…Çîmê o,cêbeyê/tunikeyê şar de nîyû…O,çina Homay ra girewtû,bi zerra safî ra
bi vengêkû zelal,şarî rê qal kerdû…O,vengêkû pirrşefqet û wijdanîyû…Vengêkû ewrenselû/cîhan şûmûl o…

Bêlaheq,Ayetano verînan de Qurano Pîroz nêvano :“ o kahîn,sêrbaz û mecnûn nîyû.”Nê ayetî no qal sero zaf manîdarî.Esas,nê vateyî eyî ke tarîh ra heta eyro dîn ra bîy dewlemendî,kile erzenî qirmê/kokê înan…Veyş nenî wele kenî…

Noyo fehm bena ke “Rîsalet” cayê kahînîye,mecnûnîye,bazirganîye û sîmsarîye nîya!

--------

Hama esta…

Biawnîn sûreya “E’laq” ra dima “mesajo tewr verîn vat bibi se;

“Ey! O yo ke xo teynayîye ra piştû!
Warze û hayabîyayîş viraze!
Vend vace:Ellahuekber!
Bi exlaqîku weş xo bitemerni!
Xirabîye ra dûr vindir!
Meko xiyaleyê malî!
Her daîm zoran vero linge bide erd!(Mûdessîr:1-7)

Bal/Dîqqetê xo bidîn,peynî ra ayeta diyîn…

Ena ayet panzehîrê sîmsarîye yê dîn ya.

Orjînalê nê ayetan de o çekuyî ke şeklê “umn/umnîye” vêrenî manayê aya;xîyale,tewtewokîye,hêvî,û o çekuya ke şeklê “îstîkrar”yena vêrena manaya aya zî zêdebîyayîş,waştişê dewlemendîye û arêdayîş malî ya.Sûreya “Tekasûr” de no mana de yena vatiş;“şima kewtî misebeqeya dewlemendî û ha şinî;(no şîyayîşê şima) hetan serê gor/mezel o...”(Tekasûr;1)

No yenû no mana ke pêxember,hama fekê rayer de,verneyê gûrî de ame wû îqaz kerdiş:

“Zêde kerdiş/n(îstîkrar) temennî meki!”

Yanî:Gureyê xo semedê karê dinya meki..Holîye biki,holîye sero zindewar be la no holîye ra mal,mulk,maqam(caygeh), namdarîye mewazi…Semedê pêxemberîye xo çewî ra çîk mewazi…Sey sîmsaranê dîn,ayet meroş û meeyrni…Îstîsmarê dîn meki! Qeybê rizayê Homay î bixebêt…Meverd wa serê dînê Homay de baronîye virazîyu…Eya sîmsarîye ke dormareyê dîn da pay pirod bixerepin…Zemanîk Îsa zî şibi mabet û pay dabi o masan û sendelan rê û vatbi“şima keyberê Homay kerdû tÎcaretxane,geley cisin gormaran!”…Çimke kêyê Homay verê berê rant nîyû! Dîn sektor nîyu ,wehîy meta nîya, pêxember zî bazirgan nîyû bawermendî zî mişterî nîyî!…Serê înan de çend îstîsmar estû pay pirod beerz.!...Çimke dîn yê Homa yo…Gereka dîn vengê şefqet û wîjdan bû.

--------

Helbet ke nê vateyî pêxember rê nîyî.Yî ra dima o ke de’weyê dîn,kîtap kenû,o ke kursî pêxember ra we’zan danû o ra yenî vatiş.

Yenû vatiş ke;ayî ke vanî “Ellahuekber” û semdê nameyê Homay xo,xo erzenî meydanan! Wa xo eya teynayîye ra vecî û însanan hîşyar bikî!

Tewr vernî kincan xo pak bikîn.Yanî bibîn wayîrê exlaqîku weş.Wa însanî ziwan û destan şima ra emîn bibî.(wa peyê şima peşt gire bidî.) Wa heryewey şima bibû El-Emîn.Mebîn boyîn-poxarin.Pîsîye û dizdîye mekîn.Enerjîyê exlaqê xo berz tepşîn.Wehîy şima resnena caygehîka berz…

Waxtuke şima kewtî no rayero Pîroz mekîn xîyaleyê serwet î! Hewnanê zengînîye mevînîn.Eke şima no kursi sero xeberî bidî gereka şima bedelê no kursî rê hedre bibî…Eke şima hedre nîyî no kursi ra peye bibîn!...Eke şima geyrenî zengînîye cayê eya de’weya Homay,kîtab û pêxember î nîya.Rizq des ra new ha bazirganîye de wû.Bînayan virazîn,kincan biderzîn,îthalat,îxracat virazîn bidîn bîgîn…mesela;koyan qul bikîn,karwanan virazi,kureyan(atolye virazîn…Enî pêrî şerîe’t de caîzî bi o şert ke kê karê xo par bikî…Lakim no ber(keyber) yanî Homa,Kîtab û pêxember berê nê guran nîyî.Wene ney,şima benî “baronê dîn” û “sîmsar ê dîn”.O pêxember ke şima rayer yî ra şinî,semedê înan ame bi.O Kîtab ke şima ha wanenî semedê hawanayîş înan ame bi…

----

Weş bal xo bidîn!

“Ma nêvanî wa mislimanî tim feqîr bimanî.” Ma vanî “ Wa mislimanî dîn sero mal-mulk pêser nêronî.”Hadîn şêrîn verê yewna keyber î !

Homa noyo ayetan tewr verînan de pêxemberê xo rê yesax(qedexe) kerd bi.O zî no ra pêreyê e’mrê xo de giredaye mend bi.No tercîho ke weş,asîl yew kerde,qilas yew awir û ewrensel yew mesaj o.

De’weyê Homay,Kîtab û pêxemberî e’yn zeman de de’weyê gel a(yê qamu ya).De’weyê holîye,rindîye,e’dalet,azadîye û însanetîye ya..Vayeyê (fîyat) nê qiymetan zaf berz o.Nêyî pere û mal de tehwîl(tulumpe-bedelnayîş) nêbenî.

Yanî nêde’wa de kê pey çakêt xo yenî û kê pey çakêt xo şinî…

----

Wesselam

Nûştox:R.İhsan Eliaçık
Açarnayox :Xerîbêzeman