HALÊ MERDİMÎKO TEYŞAN
Kinarê yew çemî de dêsîko berz biy, serê o dêsî de merdimîko teyşan runişte biy.Dês ra nêeşkayîn xo biresno awe.Mêriko feqîrek, seba awe sey maseyîk çerqetyayîn.
Hîş ame sere, dêsî ra kerpîçek girewt eşt mîyanê awe.Vengê awe, o rê sey vengê yar şîrin û weş ame.O veng ra biy serxoş.Varişt, sey gêjî dêsî ra kerreyî kerpîçî eşkawutî eştî mîyanê awe.No ser o awe venda mêrîkî da û va;
“-Ey merdim, ti çi ra kerreyan weşanenî mi ra , no ra ti çi feyde/nehf veynenî?”
Merdim, bivengîko zerrveyşaye cîwab da va;
“-Ey awe, no karî ra ez di nehf/feyde veyneno, o semed ra ez karê xo ra nêveyreno.Yê yewin, vengê awe teyşan rê sey vengê musiki yeno, yê diyîn ê kerreyîk û ê kerpîçîk ez dêsî ra cira keno û erzeno dês kenî kilme û mi resnenî to.”
****
Dİ KOLEYÎ/BENDEYÎ
Rojêk padîşah di koleyî herînayî.Nêkoleyan ra yew rindek biy .Dindan yî feke de sey încîyan beriqyayni, nefesê yî ra boya gul ameyni.O bîn zî pîs biy.Dindan yî heme puç bîbîy, nefesê yî ra boya mordarî ameyni.
Padîşah, o koleyo rindek rê îhsan kerd û erşawut bi hemam.Û venda, o koleyo dindan puç û feke boyî û va;
“-O embazî to derheq to de çîyî xirabî vatî, xuyî toyî nebaşî mi rê qal kerdî.De hele ti zî qalê embazî xo mi rê biki”.
La no koleyo feke boyî, derheqê embazî xo de qet çîyo xirabe nêva.Sero zî embazî xo bikêf û eşq medh kerd.Padîşah se kerd nêkerd nêeşka no koleyo feke boyîn ra seba embazî ey, çîyo xirabe bieşnaw.
Tay wext ra pey o koleyo rindek hemam ra ame.Padîşah seba îmtîhanî venda ci da û va;
“-Maşala! To rê sehet bo.Ti çiqas bîy delal û weşik.Wereka ê xuyî xirabin ke embazî to mi rê qal kerdî to de çinêbîn.”
No sero koleyo rindek hêrs biy, kef feka ame û derheqê embazî xo de aver-tepîya qisey kerd.Her çi qalî xirabin estî pêrin embazî xo rê rêz kerdî.
Padîşah, xebardayîşê koleyo rindek ra aciz biy û yî vindarna û va
“-Hîni bes o! Mi cewherê şima her diyan zî fehm kerd. Belê! Boye fekê embazî to ra yena la yê to, zereyê to bîyo boyîn.Îta ra apey ti binê emrê o koleyo feke boyîn de şoxolênî”.
QİRAL Û ÇEHER CENÎ YÎ
(KEYBAN Û KEYBANEYÎ)
Wextîk, yew qiral welatîko zaf pîl û zengîn, biquwet îdare kerdîn.Çeher/çar cenî nê qiralî bîy.
Qiral tewr zaf cenî ya xo ya çeherin ra hes kerdî.Yew vateya zî erd nêronayîn, ci rê tewir tewir kel-mel herînayîn.
Qiral, cenîya hîrinin ra zî zaf hes kerdîn.Na cenî rind bîy, qiral her tim aye çiman ra nimnayîn.Û zaf zî tersayîn vatîn “rojîk na rindîye naya ra şêro ez do seker o”.
Qiral cenîya diyîn ra zî hes kerdîn.Çi derd û tengane qiral ser o biameyîn na cenî persekan(problem) çareser kerdîn û paşte dayîn qiralê xo.
La qiralîçe ( keybane) cenî ya yewin bîy.Naya qiralê xo ra bêmenfîet hes kerdîn.Îdareyê dewlete de qiralî xo rê yardimkarî kerdîn.Heme kar û gure de merîkê xo hete de ca girewtîn.La qiral, no cenî ya xo ra qet hes nêkerdîn.Tede halwet nêbîn û nêewnîyayîn ruçîkê aye ra.
Rojîk qiral nêweş kewno.Nêweşî, nêweşî ya mergî ya.O zî fehm keno ke hîni mîyanê cayî ra weriştiş çîn yo.Vendeno cenî ya çeherin û vano;
“-Herey cenî! No rayerê mergî de ti mi de embazîye kena?”
Cîwabê cenî sey xînçer sîneyî de pay vinden o. Cenî vana;
“-Ney, mumkun nîyo!”
Vendeno cenî ya hîrin û vano;
“-Cuya/heyatê xo de mi tewr zaf to ra hes kerd, no rayerê mergî de ti mi de raywanîye kena?”
Aye vana;
“-Ney, heyat weşo.Ti bimrî, ez xo rê zewecêno.”
Cîwabê naya sero qiral heyna herimyeno
Vendeno cenî ya diyîn û vano;
“-Heme derd û tanganeyê mi de ti mi het de bîya, to persekî mi çareser kerdî na ray zî ti paştgîrîye mi kena ti mi de mirena?
Aye vana;
“-No derdê to ez nêeşkeno derman biko.Ez to de nîna.ez do to rê tabutîko weş bido viraştiş û heta serê mezelê to de bêro.”
Qiral kewno têmîyan, decê nêweşîya yî zêdêno, çîmî yî ra hesrê gilorî yenî war.No haletê ruhîye de bivengê cenî ya yewin enceqêno.Aye vana;
“-Ti sera şinî şo, ez ha to dimaya û ez to teqib kena.”
Qiral vano;
“-Axxx! Ax û waxx! Warekna yewna şansê mi bibayni!...”
Not:1
(No hikaye de ; cenî ya çeherin, Wucud o,
hîrin, Serwet û meqam o.
Dîyîn, keye û dostî
Yewin, Ruh o. )
Not:2
( Nê hîkayeyî, zemanîk ez Îzmîr de înşaatîk de xebetyayîn uca de yew bekçîyê ma biy Muş ra biy. Bixo Tirkmen biy, la Zazakî û Kurmanckî heyna weş zanayni mi ci ra vatîn Apê Ezîz. Mirdimîko xemgîn, mutewazî û zanaye biy.Şew ra şew ma rê meseleyî qal kerdîn.No hawa çend meseleyî hîşê mi de mendî.Nika merdo.Homa, birehma xo yî şa bik o.)
***
Xerîbzeman..
